Op maandag 15 mei 2023 start erfgoedstichting Herita met restauratiewerken aan Fort Napoleon Oostende. Het vijfhoekige torenfort uit 1810 vertoont barsten in het metselwerk. Door het zoute zeeklimaat krijgt het monument het zwaar te verduren. De ringmuur wordt nu op een duurzame manier gerestaureerd en er gebeuren ook een aantal kleinere herstellingen. Tijdens de werken blijven het fort en de brasserie open voor bezoek.
Een restauratie volgens de nieuwste methodieken
Zoals destijds gangbaar was, werd bij de laatste restauratiefase van het fort in de jaren ‘80 cementmortel gebruikt. Intussen is geweten dat cement te weinig waterdoorlatend is. Zo komt er in de muren water vast te zitten, dat tijdens de vorst-dooicyclus uitzet en krimpt. Het volumeverschil wordt nog vergroot door de aanwezigheid van maritieme zouten die kristalliseren. Als gevolg van deze processen verschenen er heel wat barsten in de fortomwalling.
Tijdens een grondig vooronderzoek in samenwerking met het Koninklijk Instituut voor Kunstpatrimonium (KIK) bepaalde Herita de beste methodieken voor de huidige restauratiecampagne. De buitenring zal worden gerestaureerd met hydraulische kalkmortel. “Kalkmortel werd historisch ook gebruikt en laat door zijn vochtdoorlatendheid het metselwerk beter drogen dan cementmortel,” zegt directeur Matthias Francken.
Een groen dak?
Verder gaat Herita in samenwerking met professor emeritus Martin Hermy van de KULeuven experimenteren met soft capping. Die techniek moet ervoor zorgen dat er in het geheel minder water in de fortmuren terechtkomt. In plaats van harde dekstenen, wordt boven op de buitenste ringmuur een zachte laag vegetatie geplant. Die moet het merendeel van het water vasthouden of doen verdampen: een natuurlijke buffer tegen vochtschade. Professor Hermy zal onderzoeken welke maritieme planten de beste resultaten opleveren.
Herita bekijkt of deze techniek ook op andere erfgoedsites kan worden toegepast. “Herita heeft het voorrecht om verschillende historische plekken in Vlaanderen te mogen restaureren,” zegt Francken. “Elke werf is een lerende werf waarbij we zoveel mogelijk kruisbestuiving proberen te stimuleren naar onze andere restauratieprojecten.” Behalve de restauratie van de buitenmuur worden er in Fort Napoleon nog een aantal andere werken uitgevoerd. Zo zullen de binnenmuren plaatselijk worden herschilderd met kalei en wordt het dak hersteld. Op het dakterras komen tenthaken, zodat er gemakkelijker een overdekte bar kan worden ingericht.
Het restauratieproject krijgt steun van de Vlaamse Overheid. Minister Matthias Diependaele licht toe: “Fort Napoleon is een site met grote historische waarde. Het fort werd gebouwd op bevel van Napoleon Bonaparte om Engelse aanvallen af te weren. In de loop van de geschiedenis kende het verschillende functies, van verdedigingsbastion voor verschillende legers tot heemmuseum, militaire observatiepost, kinderspeeltuin, oefenterrein en museum. Zo een unieke plek vol boeiende verhalen moeten we koesteren en in goede staat bewaren voor de toekomst. Ik ben dan ook erg blij dat Herita deze site met veel passie beheert en zorgt voor de restauratie.”
Het fort blijft open!
Toerisme Oostende heeft in het fort een infopunt en er worden verschillende belevingsexpo’s georganiseerd die onder meer de geschiedenis van de site belichten. Tijdens de restauratiewerken blijven het museum en de brasserie open voor bezoek. Vanaf donderdag 18 mei kunnen gezinnen met kinderen er opnieuw terecht voor De Waanzinnige Boomhut Doe-Expo. De interactieve tentoonstelling is wegens succes verlengd!
“Fort Napoleon is naast vuurtoren Lange Nelle een vaste waarde voor Oostendenaars. We zijn blij dat dit monument open kan blijven voor bezoek, terwijl het door Herita wordt veiliggesteld voor toekomstige generaties,” zegt burgemeester Bart Tommelein.
Herita restaureert Fort Napoleon in samenwerking met Toerisme Oostende, het Agentschap Onroerend Erfgoed, Monument Vandekerckhove en Team van Meer! De werken zijn gepland om te worden afgerond in mei 2025.
De agenda en openingsuren vind je op www.fort-napoleon.be.
foto’s © Herita
